تفاوت فرش و قالی در چیست؟
فرش ایرانی هنر اصیل ایرانیان است. فرش ایرانی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای ما است که در دنیا طرف‌داران بسیاری دارد. صنعت فرش‌بافی در ایران روزبه‌روز در حال پیشرفت است و خلاقیت در طرح و رنگ آن فرش ایرانی را از فرش سایر کشورها متمایز کرده است. اما یک اشتباه رایج که در بین مردم وجود دارد این است که فکر می‌کنند فرش و قالی یکی هستند درصورتی‌که این اشتباه است. فرش و قالی تفاوت‌هایی دارند که در این مقاله به آنها اشاره خواهم کرد. ما به هر چیز پهن‌کردنی، فرش می‌گوییم اما دنیای فرش فراتر از آن چیزی است که فکرش را می‌کنید. فرش انواع مختلفی دارد همچون قالی، گلیم، جاجیم و… که در ادامه به تعریف هرکدام می‌پردازم.
قالی چیست؟
قالی یکی از زیرمجموعه‌های فرش است که ویژگی‌های آن باعث تفاوت با فرش می‌شود. از قالی می‌توان در منزل، محل کار، تالارها و … استفاده کرد. قالی‌ها با کاربردهای مختلف به یکی از عناصر پابرجا در زندگی ما تبدیل شده‌اند. زیبایی بخش محیط ما هستند و راحتی را به وجود ما می‌بخشند. ویژگی‌های زیر، قالی را از سایر فرش‌ها متمایز می‌کند.
- دارای پرز است
- تاروپود دارد
- یک رو است
- دارای الیاف پنبه، پشم و ابریشم است
انواع قالی را بشناسید:
1. قالی از جنس پشم
این دست از قالی‌ها تاروپودشان از پشم ساخته شده است و به دلیل ضخیم بودن پرز و نخ درشت، درشت‌بافت هستند. این مدل تنوع زیادی ندارد و بافت آن ساده است. این نوع قالی‌ها در برابر عوامل تخریبی بسیار بادوام و مقاوم هستند، همچنین مقرون‌به‌صرفه بودن و سنگینی از خصوصیات مهم این فرش‌ها است.
2. قالی از جنس ابریشم
همان‌طور که می‌دانید این نوع قالی بسیار گران و باارزش است و طرف‌داران بسیاری دارد اما به دلیل گران بودن شاید هرکسی نتواند آن را بخرد. اما همین قالی‌های ابریشمی خود به سه دسته تقسیم می‌شوند که در قسمت زیر به تعریف آنها پرداخته‌ام:
- نوع اول تمام ابریشم است که تاروپود و چلهٔ فرش از ابریشم بافته می‌شود و از نوع ریزبافت بشمار می‌رود، قیمت این نوع فرش بسیار بالاتر است و بیشتر به‌عنوان یک اثر هنری شناخته می‌شود.
- نوع دوم کف ابریشم است که در آن از پرز ابریشمی استفاده می‌شود به‌جای پرز پشمی.
- نوع سوم گل ابریشم نام دارد که فقط در گلبرگ‌های فرش از ابریشم استفاده می‌شود و نسبت به نوع اول و دوم قیمت پایین‌تری دارد.
تفاوت قالی و قالیچه
قالی‌ها در ابعاد مختلفی بافته می‌شوند اما کوچک‌ترین ابعاد قالی ۶ متر است که کوچک‌تر از این سایز را قالیچه می‌نامند. یک قالیچه شامل تمام ویژگی‌های قالی است و فقط در اندازه متفاوت است که البته قالیچه به‌خاطر کوچک بودنش کاربردهای مختلفی دارد. مثلاً از قالیچه می‌توان به‌عنوان پادری و زیرانداز نیز استفاده کرد. یا برای هدیه دادن، قالیچه به‌خاطر حمل راحت بسیار مناسب است. از قالیچه برای پرکردن قسمت‌های خالی خانه نیز می‌توان بهره گرفت.
تفاوت قالی دستباف و ماشینی
قالی‌بافی یکی از چند صنعت ایران از زمان گذشته است. با این تفاوت که درگذشته قالی‌بافی فقط با دست امکان‌پذیر بود اما اکنون با پیشرفت این صنعت با استفاده از تکنولوژی و دستگاه‌های اتوماتیک می‌توان فرش‌های ماشینی با تنوع رنگ و طرح بسیاری تولید کرد. البته هنوز هم هستند کسانی که هنرمندانه با دستان خود فرش می‌بافند و اصالت این هنر را حفظ کرده‌اند. همان‌طور که فرش و قالی متفاوت هستند چند تفاوت بارز در فرش دستباف و ماشینی هم باعث شده است که این دو از هم متمایز باشند:
جنس الیاف:
در قالی دستباف از الیاف طبیعی همچون ابریشم، پشم، کرک و مرینوس استفاده می‌شود اما در قالی ماشینی استفاده از الیاف مصنوعی بسیار متداول است مانند اکریلیک و پلی‌استر، نایلون و ابریشم مصنوعی. فرش ماشینی با جنس اکریلیک از قیمت بالاتری برخوردار است اما این فرش نسبت به جنس ابریشم مصنوعی کارایی بهتری دارد به چند دلیل: پرز دهی بسیار کم، درخشندگی بالا، شستشوی آسان. به دلیل ارزان بودن مواد اولیه به‌کاررفته در فرش ماشینی قیمت آن از فرش دستباف پایین‌تر است و به‌راحتی می‌توان آن را تهیه کرد.
تعداد رنگ به کار برده شده:
نقش‌ونگار در فرش ماشینی به‌صورت چاپی است به همین دلیل گره‌های آن رنگی بافته نمی‌شود و همین علت باعث شده تا در فرش ماشینی تنوع رنگ، کمتر از فرش دستباف باشد.
طراحی فرش:
در قالی دستبافت نقش و نگارها دارای شناسنامه هستند و تمام‌رنگ‌هایی که در فرش دستبافت به کار می‌رود توسط رنگرز رنگ می‌شود. بااین‌حال درست است که فرش ماشینی با تعداد نقش‌ونگار کمتری عرضه می‌شود اما اکنون شاهد تولید فرش‌های ماشینی بسیار زیبایی هستیم که از ظرافت بالایی برخوردارند و تصاویر روی فرش باکیفیت بالاتری ارائه می‌شوند.
رعایت این نکات عمر فرش ماشینی را زیاد می‌کند:
فرش ماشینی نسبت به فرش دستبافت از عمر کمتری برخوردار است اما با رعایت چند نکته می‌توانید چندین سال با خیال راحت از فرش خود استفاده کنید:
مبلمان سنگین باعث کوفتگی فرش می‌شود و به‌تدریج به بافت آن آسیب می‌زند، با استفاده از پایه‌های زیر مبل مانع این آسیب شوید. در خانهٔ خود از پرده استفاده کنید تا نور خورشید باعث فرسودگی فرش شما نشود. وسایل سنگین را تا جایی که امکان دارد روی فرش نکشید و با بلندکردن، آنها را جابه‌جا کنید تا مانع پاره شدن فرش شوید. سعی کنید به‌محض لک شدن فرش آن را تمیز کنید تا لک در فرش باقی نماند و همچنین تمیز نگه‌داشتن فرش باعث می‌شود دیربه‌دیر فرش شسته شود و کمتر در معرض مواد شوینده قرار بگیرد.
گلیم فرش چه نوع فرشی است؟
گلیم یکی از انواع فرش است که از قدیم‌الایام تاروپودش هنرمندانه به‌وسیله دست بافته می‌شد. تاروپود این فرش از پشم حیوانات اهلی و بیشتر توسط زنان روستایی و عشایر بر دار بافته می‌شود اما امروزه گلیم فرش‌ها با نخ‌های مصنوعی همچون اکریلیک و کرومی نیز عرضه می‌شوند. همچنین کسانی که به بافت این نوع فرش علاقه‌مند هستند می‌توانند با دیدن آموزش‌هایی که در بعضی مراکز صورت می‌گیرد به‌راحتی با دستان خود گلیم فرش ببافند.
تفاوت جاجیم و گلیم فرش:
زیراندازی دستبافت است که پرز ندارد و از دو روی آن می‌شود بهره گرفت. در بافت این نوع زیرانداز از نخ‌های پشمی و پنبه گاهی ترکیب این دو استفاده می‌شود. جنس جاجیم نازک است و ضخامت آن به‌گونه‌ای است که از گلیم نازک‌تر و از پارچه کلفت‌تر است.
جمع‌بندی:
در این مقاله به تعریف فرش پرداختیم. به هر چیزی که به‌عنوان زیرانداز از آن استفاده می‌کنیم فرش می‌گوییم. قالی یکی از انواع فرش است و فرش و قالی تفاوت‌هایی دارند. ویژگی‌های بارز قالی یک رو بودن و داشتن پرز است که خود قالی هم به انواع دستبافت و ماشینی تقسیم می‌شود. ازاین‌پس می‌توانیم در خرید این هنر ایرانی دقت نظر داشته باشیم و با رعایت نکات ذکر شده باتوجه‌به نیازهایمان، بهترین انتخاب را در زمینه فرش داشته باشیم.