نکات کلیدی نگهداری از فرش دستباف
فرش دستباف همیشه برای ما ارزشمند بوده و کمتر کسی را میبینید که به ارزش آن پی نبرده باشد. اما چنانچه فرش دستباف دارید یا قصد خرید این هنر اصیل ایرانی را دارید باید به نکات مهمی دررابطهبا نگهداری از فرش دستباف توجه کنید. شناخت عوامل تخریبی فرش دستباف و راههای مراقبت از این فرش ارزشمند گام اول شماست. نگهداری از فرش دستباف کاملاً با فرش ماشینی متفاوت است. با من همراه باشید تا این عوامل را بررسی کنیم و در جهت نگهداری هرچه بهتر از فرش، آنها را به کار گیریم.
بید دشمن درجه یک فرش دستباف
بید حشرهای است از خانوادهٔ پروانهها که سالی دو بار تولیدمثل میکند، اواخر بهار و اواخر پاییز. ازآنجاییکه بید به مکانهای مرطوب علاقهٔ زیادی دارد به دنبال مکانهای مرطوب میگردد تا در آنجا تولیدمثل کند همچنین این حشره از مواد پروتئینی در طبیعت تغذیه میکند، الیاف فرش دستباف که از پشم بافته میشود منبع مهمی از پروتئین است به همین دلیل برای جلوگیری از آسیبهایی که حشرهٔ بید به فرش دستباف میزند باید از ورود لانهگزینی بید به داخل بافت فرش جلوگیری کنید. استفاده از مواد مختلفی برای دفع بید پیشنهاد میشود اما بهترین آنها نفتالین است که کارایی بهتری دارد. اگر قصد این را دارید که فرش دستباف خود را لوله کنید باید بدانید داخل فرش لوله شده، رطوبت کافی برای لانهگزینی بید فراهم میشود و تا مدتها میتواند از الیاف طبیعی فرش تغذیه کند به همین دلیل قبل از لوله کردن پارچهای تمیز روی فرش پهن کنید سپس روی آن نفتالین بریزید و فرش را لوله کنید. پیشنهاد میکنم هرچند وقت یکبار فرش لوله را باز و آن را بررسی کنید.
فرش را درست لول کنید
شاید فکر کنید همین که فرش را لوله کنید و یک گوشه بگذارید کفایت میکند اما باید بگویم دست نگه دارید، لول کردن فرش دستباف کمی با فرش ماشینی فرق میکند. اولازهمه این را بدانید بهترین روش برای جمعکردن فرش دستباف لول کردن است در غیر این صورت فرش شما آسیب میبیند. از قراردادن فرش در مکانهایی که رطوبت دارد بپرهیزید چون رطوبت بهمرورزمان بافت فرش را از بین میبرد همچنین جاهایی که نور خورشید به طور مستقیم میتابد یا گردوخاک در آن مکان زیاد است هم برای فرش دستباف مناسب نیست. موقع لوله کردن فرش از کس دیگری کمک بگیرید تا هنگام لوله کردن، فرش یکدست لول شود چون لول کردن نامنظم باعث میشود به یک سمت فرش فشار وارد شود یا آن لایههای فرش که بیرون مانده است تا بخورد و آسیب جدی ببیند. بعد از لول کردن فرش دستباف لازم است دوسر فرش را محکم با طنابی ببندید تا مانع گردوغبار به داخل فرش شوید. از تهویهٔ مناسب مکانی که فرش را در آن قرار میدهید مطمئن شوید.
مراقبتهای لازم از فرش دستبافی که پهن شده است
اگر قرار است فرش دستباف خود را پهن کنید و از زیبایی آن در منزل بهره بگیرید لازم است مواردی را رعایت کنید تا طول عمر فرش خود را افزایش دهید. مکانی که فرش در آن پهن میشود صاف و هموار بدون هیچ گردوخاکی باشد. از پهن کردن فرش بر روی سطحی که از خاک یا گچ پوشانده شده خودداری کنید همچنین اگر فرش دستباف روی فرش دیگری پهن شود باید منتظر آسیب به فرش نازنین خود باشید. سطحی که فرش روی آن پهن است را مدام تمیز کنید تا لابهلای درزهای کفپوشها عاری از هرگونه گردوخاک یا حشرهٔ بید باشد. اگر پنجره اتاق بهگونهای است که نور شدید آفتاب روی فرش میافتد حتماً از پردههای ضخیم استفاده کنید تا نور خورشید به بافت فرش آسیب نزند اما هرازگاهی لازم است فرش دستباف را در معرض هوای آزاد قرار دهید تا عوامل زندهٔ تخریب فرش همچون بید، موریانه و سایر حشرات در قسمت پشت فرش لانه نکنند. پیشنهاد میکنم هر شش ماه برای چند ساعت مثلاً نصف روز فرش را در معرض هوای آزاد قرار دهید و چندین بار فرش را جارو بکشید تا اگر حشرهای در کمین فرش شما باشد دفع شود.
شستشو و نگهداری از فرش دستباف
- تا جایی که برایتان مقدور است شستن فرش دستباف خود را به قالیشوییهای معتبر بسپارید.
- اگر خودتان قصد شستن فرش را دارید سعی کنید از شویندههای فاقد اسید استفاده کنید همچون صابونهای کم اسید که برای فرش دستباف بهترین گزینهاند.
- هنگام شستشوی فرش مطمئن شوید که از الیاف طبیعی در بافت آنها استفاده شده باشد در غیر این صورت اگر درصدی از رنگهای شیمیایی در الیاف فرش باشد باعث ترکیب رنگها با هم میشود.
- بعد از شستشوی فرش از لول کردن فرش بهمنظور کشیدن آب آن، بهشدت خودداری کنید چون باعث برآمدگی در فرش شما میشود.
- موقع آبکشی فرش، مطمئن شوید که فرش کاملاً از هرگونه مواد شوینده تمیز شود.
- بعد از شستشو، فرش را آویزان کنید یا در یک محل شیبدار آن را قرار دهید.
- از آویزان کردن فرش بهمنظور خشکشدن آن، در مکانی که نور خورشید مستقیم روی فرش میتابد، خودداری کنید.
بد نیست این نکات را راجع به فرش دستباف بدانید
_ تا جایی که امکان دارد فرش را کمی بافاصله از درها پهن کنید تا موقع باز و بستهشدن در، فرش آسیب نبیند.
_ از قراردادن گلدانهای طبیعی در کنار فرش دستباف خودداری کنید چون ممکن است آب پای گلدان بهمرور باعث پوسیدگی فرش شود.
_ریشههای فرش را داخل پارچه یا چرمی بدوزید تا خراب نشوند همچنین چسب زدن به ریشههای فرش دستباف بههیچعنوان پیشنهاد نمیشود.
_پایههای تیز مبل، صندلی یا میز را مستقیم روی فرش نگذارید و از زیر پایههایی از جنس چوب یا پلاستیک که بهوفور در بازار یافت میشود استفاده کنید.
_روی فرش دستباف از روفرشی یا پارچهای مناسب استفاده کنید تا مانع لک شدن آن شود.
_ فرش دستباف را در جهتهای مختلف پهن کنید تا به یک اندازه پا بخورد.
کلام آخر
هنر ایرانی را در تاروپود فرش ایرانی میتوان کاملاً حس کرد و با یک فرش دستباف ایرانی میتوان رنگ و رویی خیرهکننده به منزل خود افزود، منتها نکات مهمی راجع به نگهداری فرش دستباف وجود دارد که اگر به آنها بیتوجهی کنیم از فرش دستباف فقط چلهٔ آن برایمان باقی خواهد ماند. من در این مقاله به بررسی نکات مهمی پرداختم تا شما با رعایت آنها بتوانید سالهای سال از فرش دستباف خود استفاده کنید.