با پیشرفت صنعت فرش‌بافی در ایران شاهد تنوع بسیار در دنیای فرش هستیم. این تنوع نه‌تنها طرح و نقش را شامل می‌شود بلکه کیفیت را هم در برمی‌گیرد. امروزه کیفیت فرش‌های ماشینی باکیفیت فرش‌های دستباف برابری می‌کنند. اما همیشه هنگام خرید این سؤال پیش می‌آید فرش با تراکم بالا یا فرش با تراکم پایین؟ در ابتدا باید تعریف درستی از شانه و تراکم فرش داشته باشید تا هنگام خرید به‌اصطلاح دست پر بروید. در ادامه به بررسی ویژگی‌های فرش با تراکم بالا و تراکم پایین پرداختم.
شانه و تراکم فرش چیست؟
در واقع به تعداد گره‌های یک متر از طول فرش تراکم طولی می‌گویند و تعداد گره‌های یک متر از عرض فرش، تراکم عرضی است. برای مثال وقتی می‌گویند تراکم فرشی ۷۰۰ است یعنی یک متر از طول فرش ۷۰۰ گره دارد. هرچه تعداد گره‌ها بیشتر باشد فرش نازک‌تر می‌شود و دارای نقش‌های ریزتر و ظریف‌تر است. بعضی افراد تصور می‌کنند هرچه فرش نازک‌تر باشد کیفیت پایینی دارد و در معرض پارگی و پوسیدگی است درصورتی‌که کاملاً اشتباه فکر می‌کنند زیرا ضخامت کم، نرمی و لطافت از خصوصیات بارز فرش‌هایی است که تراکم بالایی دارند. این نشان‌دهندهٔ کیفیت فرش است.
پیشنهاد: مقاله تفاوت شانه و تراکم را مطالعه کنید.
اهمیت شانه و تراکم در خرید فرش ماشینی
همان‌طور که بالاتر اشاره کردم شانه و تراکم از مشخصه‌های اصلی فرش هستند مثلاً فرش ۱۲۰۰ شانه با تراکم ۳۶۰۰ از کیفیت بالایی برخوردار است و ماندگاری و طول عمر بیشتری را به دنبال دارد. هرچه تراکم بالاتر باشد نخ خاب هم کوتاه‌تر است. نخ خاب همان قسمت روی فرش است که می‌بینید و می‌توانید آن را لمس کنید و به طبع قیمت آن هم نسبت به فرش تراکم پایین بالاتر است. اما چنانچه به دنبال فرش ارزان‌تر هستید می‌توانید به سراغ فرش‌های ۷۰۰ شانه و ۵۰۰ شانه بروید شاید کیفیت این دست به فرش‌هایی که تراکم بالا دارند، نرسد اما بدین معنا نیست که کیفیت خوبی ندارند. فرش‌های ۷۰۰ و ۵۰۰ شانه نیز به دلیل نخ خاب بلند لطیف هستند و نکته‌ای که وجود دارد ضخامت بالای این فرش‌ها در دوام آنها نقش بسزایی دارد.
چند باور اشتباه در مورد فرش‌هایی که تراکم بالا دارند
- شکننده بودن فرش
بسیاری تصور می‌کنند فرش به دلیل تراکم بالا دارای شکنندگی است اما این‌طور نیست. شکننده بودن فرش با الیاف و آهار آن رابطهٔ مستقیمی دارد. هرچقدر در متریال به کار رفتهٔ فرش از الیاف باکیفیت بهره گرفته شود فرش کمتر در معرض شکستگی است. چنانچه فرشی که خریدید دارای تراکم بالا است اما خشک و شکننده است باید به الیاف فرش شک کنید. در فرش‌های با تاروپود پنبه شاهد انعطاف‌پذیری و کیفیت بالای فرش خواهید بود.
- سبک بودن فرش
جالب است بدانید هرچه تراکم فرش بالاتر باشد وزن فرش بیشتر است طوری که نباید روی سرامیک سُر بخورد مگر اینکه فرش در سایز کوچک باشد که سرخوردن آن طبیعی است. فرش با تراکم بالا باید وزن استانداری داشته باشد برای مثال چنانچه فرش ۱۲۰۰ شانه خریداری کردید و شاهد سبک بودن و سرخوردن آن بودید باید بدانید احتمالاً نخ خاب از حد استاندارد بسیار پایین‌تر است که باعث سبکی فرش شده و دلیل دیگر اطلاعات غلطی است که راجع به تراکم به شما داده‌اند. پیشنهاد می‌کنم از فروشگاه‌های معتبر فرش را خریداری کنید تا با این مشکلات مواجه نشوید.
- پارگی فرش
این باور غلط که هرچه فرش نازک‌تر باشد بیشتر در معرض آسیب است بسیاری از افراد را دچار سردرگمی کرده است. تراکم بالا به دلیل تعداد گره‌های بیشتر مقاومت بیشتری در برابر پارگی به‌خصوص هنگام شستشو دارد. پس این باور اشتباه را فراموش کنید.
ویژگی‌های بارز فرش با تراکم بالا:
- کوبیدگی کمتر فرش نسبت به فرش با تراکم پایین در اثر وزن پایه‌های مبل و…
- نقش‌ونگار واضح، ظریف و ریزتر
- طول عمر بیشتر
- نظافت راحت‌تر
- جذب کمتر گردوغبار در تاروپود به دلیل تراکم بالا
فرش با تراکم پایین چه مزایایی دارد؟
درست است که هرچه تراکم فرش بالا باشد کیفیت بهتری دارد اما شاید نتوان به دلیل بالا بودن قیمتش در همه‌جا از آن استفاده کرد. فرش ماشینی با تراکم بالا بیشتر برای سالن پذیرایی مناسب است و برای اتاق‌ها یا راهرو و آشپزخانه فرش با تراکم پایین بهترین گزینه است. لازم به ذکر است امروزه فرش‌هایی با تراکم پایین در طرح و نقشه‌های زیبایی باکیفیت مطلوب عرضه می‌شوند. یکی دیگر از مزایای این فرش مقرون‌به‌صرفه بودن آن است که با هزینهٔ کمتر می‌توان آن را تهیه کرد.
بهترین الیاف برای فرش
بهترین الیافی که در بافت فرش می‌توان از آن بهره گرفت الیاف اکریلیک هیت ست شده است که الیافی همچون پشم گوسفند است. این الیاف ویژگی‌های منحصربه‌فرد زیر را شامل می‌شود:
- مقاومت در برابر سنگینی اشیا
- انسجام بالا
- مقاوم در برابر حرارت و گرما
- لطافت
- عدم پرز دهی
- درخشش
- دوام بالا در برابر رفت‌وآمد زیاد روی فرش
ضخامت فرش یا ظرافت فرش؟
تا اینجای کار متوجه شدید که تراکم بالای فرش باعث زیبایی و کیفیت بالای فرش می‌شود و به دلیل ضخامت کم برای کسانی که زیبایی فرش در اولویت قرار دارد بهترین گزینه است. پیشنهاد می‌کنم اگر از مبل استفاده می‌کنید از فرش‌های ۱۲۰۰ شانه یا ۱۵۰۰ شانه استفاده کنید در غیر این صورت اگر ترجیح می‌دهید به‌جای مبل روی زمین بنشینید از فرش با تراکم پایین مثلاً ۷۰۰ شانه یا ۱۰۰۰ شانه استفاده کنید که از ضخامت بالایی برخوردار است و به دلیل نخ خاب بلند نرمی و راحتی را به شما می‌بخشد.
منظور از آهار فرش چیست؟
بعد از اتمام بافت فرش به‌وسیلهٔ دستگاه‌های مخصوص، فرش را برای آهار ارسال می‌کنند در واقع آهار فرایندی است که موادی مانند چسب را به سطح پشتی فرش اعمال می‌کنند تا موجب استحکام و قوام گره‌های فرش شود. این کار باعث کاهش فرسایش بافت فرش نیز می‌شود. نکتهٔ حایز اهمیت این است که برخی از کارخانه‌ها برای بالابردن وزن فرش از چسب آهار بیش از حد استاندارد استفاده می‌کنند تا خریدار به خیال اینکه فرش را تراکم بالا خریداری کرده، هزینهٔ بیشتری پرداخت کند چون یکی از ویژگی‌های های فرش ماشینی درجه یک وزن بالای آن نسبت به فرش با تراکم پایین است.
کلام آخر
فرش یکی از عناصر ضروری در زندگی ما ایرانیان محسوب می‌شود. دغدغهٔ مشخصات یک فرش خوب و ایدئال همواره همراه ما بوده است. شاید برایتان پیش‌آمده که فروشندهٔ فرش سعی بر قانع کردن ما برای خرید فرش و به توضیح ویژگی‌های آن پرداخته و ما بی‌آنکه اطلاعی از این ویژگی‌ها داشته باشیم فقط سری به‌عنوان تأیید تکان داده‌ایم. در این مطالب به تعریف مشخصه‌های اصلی فرش یعنی شانه و تراکم پرداختیم و ویژگی‌های فرش با تراکم بالا و فرش با تراکم پایین را شرح دادیم. امیدواریم با این اطلاعات، دست پر به خرید فرش بپردازید.
محصولات مرتبط