با به‌وجودآمدن محیط‌های زیبا برای عبادتگاه‌ها، اهمیت وسایلی که در مساجد استفاده می‌شد بسیار بااهمیت شد. برای این منظور، بنا به افزایش مسلمانانی که برای نماز و عبادت به مساجد مراجع می‌کردند، هیئت‌امنای مساجد بر آن شدند که عبادتگاه‌ها زیبایی و نظم خاصی داشته باشند.
برای نظم‌دهی به محیط داخلی مساجد تصمیم به خریدن وسایل مختلفی کردند و علاوه بر فرش‌های ساده که در کف اکثر مساجد برای جلسات و مراسم‌های مختلف مذهبی پهن می‌شد، فرش سجاده‌ای نیز برای نمازخواندن انتخاب شد و باعث نظم خاصی در صف نمازگزاران شد.
در این مقاله مروری بر سرگذشت و تاریخچه فرش‌های سجاده‌ای خواهیم داشت و به بررسی معیارهای مطلوب فرش سجاده‌ای و به یک سری نکات مهم و اساسی برای انتخاب فرش مطلوب و باکیفیت می‌پردازیم. در انتها به نکات مهم و کلیدی ذکر شده در تمامی عناوین مقاله خواهیم پرداخت.
مروری بر تاریخچه فرش سجاده‌ای
برای شناخت بهتر فرش سجاده، مروری بر سرگذشت این نوع فرش‌ها خواهیم داشت. فرش سجاده‌ای برای اولین‌بار توسط اعراب موردپسند قرار گرفت و تولید آن به شهر زیبای کاشان که مهد فرش ایران است، برمی‌گردد.
برای این منظور در شهر کاشان فرش‌های سجاده‌ای تولید شده و به کشورهای عربی صادر می‌شد. پس از مورداستفاده قراردادن این نوع فرش‌ها در کشورهای عربی، کشور ایران نیز در تمامی مساجد خود از این نوع فرش‌ها استفاده کرد و کم‌کم تمامی کشورهای مسلمان در سراسر دنیا برای مفروش کردن مساجد و عبادتگاه‌های خود فرش‌های سجاده‌ای را مورداستفاده قرار دادند.
فرش‌های سجاده‌ای در دو نوع محرابی و تشریفاتی بافته می‌شود که فرش‌های محرابی بیش‌تر میان شیعیان و فرش‌های تشریفاتی میان اهل‌سنت‌ها موردپسند قرار گرفته است. تمامی فرش‌های سجاده به دلیل اینکه فرم خاصی دارند، باید در ابعاد خاصی نیز بافته شوند که عرض و طول این فرش‌ها با فرش‌های ساده بسیار متفاوت است.
عرض این نوع فرش‌ها در ابتدا یک متر و سپس 115 سانتیمتر شد و دیگر ثابت ماند و هیچ تغییری نکرد. شایان به ذکر است که نخستین فرش‌های محرابی در ابعاد 3 در 3 بافته می‌شد و در هر فرش 9 سجاده وجود داشت؛ اما به‌مرورزمان این استانداردها عوض شد.
تولید فرش‌های محرابی به دو دهه گذشته برمی‌گردد و اولین سفارش این فرش‌ها توسط کشورهایی عربی در شهر کاشان ایران بافته و صادر شد.
معیارهای انتخاب فرش سجاده‌ای
برای انتخاب فرش‌های سجاده‌ای معیارهای مدنظر افراد قرار می‌گیرد تا بهترین انتخاب را داشته باشند. در ادامه به این معیارها می‌پردازیم و تمامی نکات را بررسی می‌کنیم.
1.قیمت
قیمت یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های اصلی برای خریدن هر نوع محصولی است. تمامی افراد دنیا باتوجه‌به بودجه‌ای که در اختیار دارند اقدام به خریدن چیزی می‌کنند. در این قضیه، مساجد نیز مستثنا نیستند و توجه به قیمت فرش‌های سجاده‌ای باتوجه‌به کیفیت و دوامی که دارند، بسیار موضوع بااهمیتی است و هیئت‌امنای مساجد با درنظرگرفتن بودجه جمع‌آوری‌شده اقدام به خریدن فرش می‌کنند.
باتوجه‌به متراژ بالایی که برای فرش‌های سجاده‌ای استفاده می‌شود، باید بودجه زیادی در اختیار باشد تا بتوان یک فرش باکیفیت را برای نمازگزاران در نظر گرفت.
2.تراکم
تراکم فرش سجاده‌ای با عددهایی مانند: 2550،2100،1000،900 بیان می‌کنند. فرش‌هایی با تراکم 3600 و 3000 نیز وجود دارند اما به علت قیمت بالاست کاربردی نیستند.
همان‌طور که می‌دانید تراکم فرش رابطه مستقیمی با تعداد شانه فرش دارد. برای این منظور هرچه قدر تراکم فرش بالا می‌رود شانه‌های فرش نیز افزایش می‌یابد.
شانه‌های فرش با اعدادی مانند 500،700،1000،1200 نشان داده می‌شوند و برای فرش‌های سجاده‌ای معمولاً از فرش‌هایی با شانه 500 و یا 700 شانه استفاده می‌کنند. برای این منظور، تراکم برای فرش‌های 500 شانه 900 و یا 1000 در نظر گرفته می‌شود و برای فرش‌های 700 شانه تراکمی با عدد 2250 را در نظر می‌گیرند.
3.طرح و رنگ
همان‌طور که می‌دانید فرش‌ها یکی از عناصر تمامی خانه‌ها و حتی مسجدها هستند که باتوجه‌به نوع معماری و دکوراسیون به‌کاررفته شده، نوع طرح و رنگ فرش‌ها مشخص می‌شود.
4 ویژگی فرش‌های سجاده‌ای
فرش‌های سجاده‌ای دارای ویژگی‌های منحصربه‌فرد زیر است:
- فرش‌های سجاده‌ای به دودسته سجاده فرش‌های محرابی و سجاده فرش‌های تشریفاتی در کارخانه‌های تولید فرش، تولید می‌شوند.
- برای تشخصی جهت قبله، در فرش‌های محرابی با توجه جهت محراب و در فرش‌های تشریفاتی باتوجه‌به نواری که در بالای فرش کشیده شده است به‌راحتی برای نمازگزار قابل تشخیص است.
- فرش‌های سجاده‌ای به محیط داخلی مساجد بسیار نظم می‌دهد وصف نمازگزاران را بسیار آراسته نشان می‌دهد.
- طراحی و نقش‌ونگار استفاده شده در فرش سجاده‌ای بسیار به فضای معنوی مساجد کمک کرده است.
کلام آخر
در انتهای به بررسی نکات کلید و مهمی که در مقاله ذکر شده، اشاره خواهیم کرد و یک جمع‌بندی کلی خواهیم داشت.
- فرش‌های سجاده‌ای در دو نوع محرابی و تشریفاتی تولید می‌شوند و فرش‌های محرابی محبوبیت زیادی در میان شیعیان و فرش‌های تشریفاتی محبوبیت زیادی در میان اهل‌سنت‌ها دارند.
- فرش‌های سجاده‌ای در چند دهه اخیر بسیار پر طرف‌دار شده‌اند و در مساجد و عبادتگاه‌ها در سراسر دنیا مورداستفاده قرار می‌گیرند.
- از معیارهای فرش‌های سجاده‌ای بسیار باکیفیت می‌توان به قیمت متناسب باکیفیت، تراکم و شانه، رنگ و طرح هماهنگ با معماری و دکوراسیون مساجد را نام برد.
- عرض فرش‌های سجاده‌ای در ابتدا یک متر و اکنون با ایجاد اصلاحاتی به 115 سانتیمتر رسیده است و این متراژ ثابت است.
- فرش‌های سجاده‌ای باعث نظم‌دهی به صف نمازگزاران و آراستگی کلی محیط داخلی مساجد و عبادتگاه‌ها می‌شوند و یک زیبایی بصری بسیار چشم‌نواز را ایجاد می‌کنند.
سؤالات متداول
1.عمده تولید فرش‌های سجاده در کدام کشور است؟
عده تولید فرش‌های سجاده‌ای در کشور ایران است که برای اولین‌بار توسط اعراب موردتوجه گرفت و در شهر کاشان و در کشور ایران به تولید انبوه رسید.
2.شانه و تراکم فرش‌های سجاده‌ای عمدتاً چیست؟
فرش‌های سجاده‌ای در تراکم و شانه‌های مختلف تولید می‌شود اما عمدتاً فرش‌هایی با شانه 500 و تراکم 1000 و فرش‌هایی با شانه 700 و تراکم 2250 بسیار پر طرف‌دارتر هستند.
3.معیارهای اساسی برای انتخاب فرش سجاده‌ای بر اساس کدام موضوعات انجام می‌پذیرد؟
نه‌تنها برای انتخاب فرش‌های سجاده‌ای که در مساجد و عبادتگاه‌ها بیشترین کاربرد را دارند، بلکه برای انتخاب تمامی فرش‌ها شاخصه‌هایی اعمم از: رنگ و طرح، قیمت مناسب، تراکم و شانه را باید در نظر بگیرید تا بتوانید باتوجه‌به بودجه‌ای که در اختیار دارید بهترین خرید را داشته باشید.